Serviks Kanseri

Serviks Kanseri Nedir?

Serviks kanseri (rahim ağzı kanseri), rahmin vajinaya açılan en alt kısmı olan serviks dokusundaki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde değişime uğrayıp çoğalmasıyla oluşan bir kanser türüdür.

Dünyada Serviks Kanseri

Servikal kanser dünyada ve Türkiye de kadınlarda önemli bir sağlık sorunudur. Serviks kanseri dünyada kadınlarda meme, akciğer ve kolorektal kanserden sonra en sık görülen kanserdir. Ekonomik yönden zayıf ülkelerde ise kanserin 2. en sık sebebi serviks kanseridir. Amerika’da yapılan bir araştırmaya göre 162 kadından 1‘i yaşamı boyunca serviks kanseri olma riski altındadır. Serviks kanseri 2022 yılında dünyada kadınlarda kanser vakalarının %6,5’ini ve kansere bağlı ölümlerin ise %7,7’sini oluşturmaktadır. 2022 yılında dünyada 672.000 yeni serviks kanseri vakası görülmüştür ve 353.000 kişi serviks kanserinden vefat etmiştir. Serviks kanserine bağlı ölümlerin %94’ü düşük ve orta gelirli ülkelerdedir. Bunun sebebi sağlık hizmetlerinin yeteri kadar gelişmiş olmaması ve taramalara yeterli önemin verilmemesidir. Serviks kanserinin yaygınlığının ve ölüm oranlarının en fazla olduğu yerler Sahra Altı Afrika, Orta Amerika ve Güneydoğu Asya’dır.

Sebepleri Nelerdir?

Serviks kanseri HPV virüsü enfeksiyonu etkisiyle oluşur. HPV enfeksiyonu cinsel yolla bulaşır. HPV enfeksiyonu genellikle bağışıklık sistemi tarafından yok edilir. HPV virüsünün bazı yüksek riskli tipleri (HPV-16-18) vücuttan atılamaz ve kronik enfeksiyon oluşturur. Kronik HPV enfeksiyonları zamanla %95 oranında kansere dönüşebilmektedir. Bu dönüşme süresi kişinin sağlık durumuna göre 15-20 yılı bulabilmektedir. Bağışıklığı zayıf kişilerde bu süre daha kısa sürmektedir.

Risk Faktörleri Nelerdir?

Yüksek riskli HPV virüsü ile enfekte olmak (TİP-16,18 vs.), diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar, zayıf bağışıklık sistemi, erken cinsel ilişki yaşı, partner sayısı fazla olması, erken yaşta gebelik, hormonal kontraseptif kullanımı, alkol, sigara vs.

Semptomları Nelerdir?

Adet dönemleri arasında kanama, menopozdan sonra veya cinsel ilişkiden sonra kanama, artan veya kötü kokulu vajinal akıntı, pelviste kalıcı ağrı, kilo kaybı, yorgunluk ve iştahsızlık, vajinal rahatsızlık vs.

Korunma Yöntemleri Nelerdir?

Serviks kanserinden tarama ve aşı yaptırılarak korunulabilir. 2023 yılında toplam 6 çeşit HPV aşısı mevcuttur. FDA’nın ise onay verdiği 3 HPV aşısı vardır. Bunlar; Cervarix, Gardasil ve Gardasil-9 dur. Bu aşıların hepsi yüksek riskli HPV 16-18 tiplerine karşı koruyucudur. İlk aşı 9-15 yaş aralığında yapılmalıdır. Bu yaş aralığında yapılmazsa 13-26 yaş arasında ilk doz yapılabilir. Bazı ülkelerde erkeklerde aşılanmaktadır. Erkeklerin aşılanmasıyla anal ve penis kanserleri, genital siğillerin önlenebilir. Ayrıca erkeklerin aşılanması partnerine enfeksiyonu bulaştırmasının da önüne geçebilir. Böylece toplumsal bağışıklığa da katkısı olur.

HPV Aşı Türleri Nelerdir?

Bivalan Aşı (Cervarix)

HPV-16 ve HPV-18’e karşı etkilidir. Rahim ağzı kanseri ve prekanseröz lezyonlar karşı koruma sağlar. Genital siğillere karşı koruma sağlamaz. 9-25 yaş arası kadınlara yapılabilmektedir.

Kuadrivalan Aşı (Gardasil)

HPV-6, HPV-11, HPV-16 ve HPV-18’e karşı etkilidir. Rahim ağzı kanseri, genital siğiller ve diğer HPV ile ilişkili kanserlere karşı koruma sağlar. 9-26 yaş kadın ve erkeklere yapılabilmektedir.

Nanovalan Aşı (Gardasil-9)

HPV-6, HPV-11, HPV-16, HPV-18, HPV-31, HPV-33, HPV-45, HPV-52 ve HPV-58’e karşı etkilidir. Rahim ağzı kanseri, genital siğiller ve diğer HPV ile ilişkili kanserlere karşı koruma sağlar. En geniş kapsama sahip aşıdır. 9-45 yaş arası kadın ve erkeklere yapılabilmektedir.

Aşı Uygulama Takvimi

9-14 yaş arası: 2 doz önerilir. 0, 6-12 aylarda yapılır.

15 yaş ve üzeri: 3 doz önerilir. İlk dozdan 1-2 ay sonra ikinci doz, 6 ay sonra üçüncü doz uygulanır.

Bağışıklığı baskılanmış kişiler: 3 doz önerilir. 0,2,6 aylarda yapılır.

Gebeler: HPV aşıları gebelerde önerilmemektedir.

Serviks Kanseri Taraması

Serviks kanseri tarama yöntemleri ile önlenebilir. Erken teşhis edilirse büyük oranda tedavi edilebilir. Kadınlar taramalarını düzenli yaptırırsa serviks kanseri büyük oranda engellenebilmektedir.

Türkiye’de Serviks Kanseri Taraması

Türkiye de serviks kanseri taramaları 1992 yılında servikal smear ile fırsatçı taramalar ile başlamış olup 2014 yılında serviks kanseri ulusal tarama programıyla devam etmiştir. Servikal smear alınması yerine sadece HPV-DNA testi ile tarama yöntemine geçilmiştir.

Ulusal Serviks Kanseri Tarama Standartları’na göre; 30-65 yaş arası tüm kadınlara her 5 yılda bir HPV-DNA testi yapılması önerilmektedir. HPV testi pozitif çıkan kadınlara ek olarak smear (sitoloji) testi uygulanarak durumları tekrar değerlendirilir. Sonuçlara göre takip ya da ileri tetkik planlanır. 65 yaşındaki kadınlarda, eğer son üç tarama testi negatif ise, taramanın sonlandırılması önerilmektedir.

Serviks Kanseri Tarama Yöntemleri

HPV-DNA Testi

HPV-DNA testi, HPV virüsünün DNA’sını tespit etmek için yapılan bir laboratuvar testidir. HPV-DNA testi jinekolojik muayene sırasında rahim ağzından alınan sürüntü örneklerinden yapılır. Bu test, Pap-smear testine ek olarak veya onun yerine kullanılabilir. Testin yapılması için, rahim ağzından özel bir fırça ile sürüntü örneği alınır ve bu örnek, laboratuvara gönderilerek HPV’nin DNA’sı test edilir. HPV-DNA testi, 1-2 hafta içerisinde sonuçlanır. Eğer test yüksek riskli HPV türlerinden birini tespit ederse, kişi daha ileri tetkikler için kadın doğum doktoruna yönlendirilir.

HPV-DNA testinde genellikle üç tür sonuç alınır:

Yetersiz numune: 3 ay sonra test tekrarlanır.

Negatif Sonuç: Testin negatif olması, HPV’nin var olmadığını gösterir.

Pozitif Sonuç: Testin pozitif olması, HPV enfeksiyonunun var olduğunu gösterir. Düşük riskli( HPV6 ve HPV11) veya yüksek riskli HPV türleri (örneğin HPV 16 ve 18) bulunduğunu gösterir. Bu durumda, ek testler ve sıkı takip önerilir.

HPV’ler düşük, potansiyel olarak yüksek ve yüksek riskli türler olarak üç gruba ayrılır;

1- HPV6, HPV11 düşük risklidir.

2- HPV26, HPV53 ve HPV66 potansiyel olarak yüksek risklidir.

3- HPV16, HPV18, HPV31, HPV33 yüksek risklidir.

Serviks kanserinin %71’ine HPV 16-18 neden olmaktadır. HPV 6-11 ise genelde genital siğillere neden olmaktadır.

Pap Smear Testi

Pap smear testi, rahim ağzından alınan hücre örneklerinin mikroskop altında incelenerek yapılan bir tarama testidir. Bu test servikal kanseri erken evrelerde tespit eder.

Pap smear testi sonuçları şu şekilde sınıflandırılır:

-Negatif: Alınan hücre örneklerinde herhangi bir anormallik yoktur.

-Pozitif: Alınan hücrelerde anormal değişiklikler bulunur. Bu durum kanserin belirtisi olabilir. Anormal sonuçlar ek testler ve takip gerektirir.

Test Performans Karşılaştırması

Dünyada Serviks Kanserine Karşı Mücadele

Dünya sağlık örgütü 2020 yılında serviks kanserini elimine etme programı başlatmıştır. Servikal kanseri elimine etmek için kadınlarda servikal kanser sıklığı 100.000 de 4 ün altında olmalıdır. Dünya sağlık örgütü eliminasyon için 3 ana hedef belirlemiştir;

-15 yaş altı kız çocukların %90’ı HPV aşısının tüm dozlarını yaptırmalıdır.

-35/45 yaş arası kadınların tarama oranlarının %70 üzerinde olmalıdır.

-Servikal kanser tanısı almış kadınların %90’ı tedaviye ulaştırılmalıdır.

Bu hedefler 2030 yılana kadar gerçekleştirilirse önümüzdeki yüzyılda servikal kanser elimine edilebilir.

Yukarıda yer alan bilgileri inceledikten sonra, aşağıdaki hazırladığımız kısa ve yönlendirici senaryolarla farkındalığınızı test edebilirsiniz.

Page updated

Google Sites

Report abuse